Nature’s Lost Children Return: A Symphony of Biodiversity Reborn

Монголын Говьд Тахь Адуу Дахин Нутагшсан нь

Биологийн олон янз байдлын сэргэлт: Устсан амьтад байгальд эргэн ирэв

Монголын говь нутагт тахь адууны дахин нутагшуулалт нь байгаль хамгааллын түүхэн амжилтын нэг болж байна. 1960-аад оны үед зэрлэг байгальд устаж үгүй болсон тахь адуу өнөөдөр Монголын говийн бүсэд амжилттай дахин нутагшиж, тоо толгой нь тогтвортой өсөж байгаа нь дэлхийн байгаль хамгаалагчдын анхаарлыг татаж байна.

Тахь бол дэлхий дээрх цорын ганц зэрлэг адуу бөгөөд Монголын нутагт эртнээс амьдарч ирсэн уугуул амьтан юм. Гэвч хүний үйл ажиллагаа, уур амьсгалын өөрчлөлт, ан агнуур зэрэг хүчин зүйлсийн улмаас тэдний тоо толгой эрс буурч, эцэст нь зэрлэг байгальд бүрэн устах хэмжээнд хүрсэн билээ.

1992 онд Монгол улс олон улсын байгаль хамгаалах байгууллагуудтай хамтран тахь адууг дахин нутагшуулах төслийг эхлүүлсэн юм. Европын амьтны хүрээлэнгүүдэд хадгалагдаж үлдсэн цөөн тооны тахь адуунаас анхны бүлгийг Монголын говьд авчирч, Хустайн нурууны байгалийн цогцолборт газар болон Их говийн дархан цаазат газарт суллан тавьсан нь энэхүү түүхэн төслийн эхлэл болсон юм.

Өнгөрсөн 30 гаруй жилийн хугацаанд тахь адууны дахин нутагшуулалт амжилттай хэрэгжиж, одоогоор 400 гаруй толгой тахь адуу зэрлэг байгальд амьдарч байна. Тэд говийн эрс тэс уур амьсгалд дасан зохицож, жилээс жилд тоо толгой нь өсөн нэмэгдэж байгаа нь энэхүү төслийн үр дүнг харуулж байна.

Тахь адууны амжилттай дахин нутагшуулалт нь зөвхөн нэг зүйл амьтныг хамгаалах төдийгүй, тэдний амьдрах орчин болох говийн экосистемийг хамгаалах, нутгийн иргэдийн байгаль хамгаалах үйл ажиллагаанд оролцох идэвхийг нэмэгдүүлэх зэрэг олон талын ач холбогдолтой юм. Мөн энэ нь экологийн аялал жуулчлалыг хөгжүүлэх, орон нутгийн эдийн засгийг дэмжих боломжийг бүрдүүлж байна.

Тахь адууны дахин нутагшуулалтын туршлага нь бусад устаж буй амьтдыг хамгаалах, дахин нутагшуулах ажилд чухал жишээ болж байна. Энэ амжилт нь олон улсын хамтын ажиллагаа, шинжлэх ухааны үндэслэлтэй арга барил, орон нутгийн иргэдийн оролцоо зэрэг олон хүчин зүйлсийн нэгдмэл үр дүн юм. Цаашид ч энэхүү амжилтыг бэхжүүлж, тахь адууны популяцийг тогтвортой хадгалах, тэдний амьдрах орчныг хамгаалах ажил үргэлжлэх болно.

Хар Сүүлт Зээр Популяцийн Өсөлт ба Хамгаалалт

Биологийн олон янз байдлын сэргэлт: Устсан амьтад байгальд эргэн ирэв

Монгол орны тал хээрийн экосистемийн чухал төлөөлөгч болох хар сүүлт зээр сүүлийн жилүүдэд популяцийн тоо толгойгоо нэмэгдүүлж, байгаль хамгаалагчдын анхаарлыг татаж байна. 1990-ээд оны эхэн үед ховордож, зарим бүс нутагт бүр устах аюулд орж байсан энэхүү үзэсгэлэнт амьтны популяци одоо эргэн сэргэж байгаа нь экологийн томоохон амжилт юм.

Хар сүүлт зээр нь Монголын тал хээрийн онцлог төрөл зүйл бөгөөд тэдгээрийн популяцийн өсөлт нь олон хүчин зүйлсийн нөлөөгөөр бий болж байна. Тухайлбал, хууль бус агнуурыг таслан зогсоох, амьдрах орчныг хамгаалах, нутгийн иргэдийн оролцоотой хамгааллын арга хэмжээг хэрэгжүүлэх зэрэг олон талт хүчин чармайлтын үр дүнд энэхүү амжилт гарчээ.

Сүүлийн 10 жилийн хугацаанд хар сүүлт зээрийн тоо толгой жилд дунджаар 15-20 хувиар өсч байгаа нь судалгаагаар тогтоогдсон. Энэ нь байгаль хамгаалагчид, судлаачид болон орон нутгийн иргэдийн хамтын ажиллагааны үр дүн юм. Тэд хамтран ажиллаж, зээрийн амьдрах орчныг сайжруулах, усны нөөцийг хамгаалах, өвс ургамлын нөхөн сэргэлтийг дэмжих зэрэг олон төрлийн арга хэмжээг авч хэрэгжүүлсэн байна.

Түүнчлэн орон нутгийн малчид, иргэд хар сүүлт зээрийн хамгаалалтад идэвхтэй оролцож, тэдний амьдрах орчныг хамгаалахад чухал үүрэг гүйцэтгэж байна. Тэд зээрийн нүүдэл, хөдөлгөөнийг ажиглах, хууль бус агнуурын талаар мэдээлэх, мөн бэлчээрийн менежментийг сайжруулах зэрэг үйл ажиллагаанд оролцож байна.

Гэвч хар сүүлт зээрийн хамгаалалтад тулгарч буй сорилтууд байсаар байна. Уур амьсгалын өөрчлөлт, бэлчээрийн доройтол, хүний үйл ажиллагааны сөрөг нөлөө зэрэг нь тэдний амьдрах орчинд заналхийлж байна. Иймд цаашид популяцийн тогтвортой өсөлтийг хадгалахын тулд эдгээр асуудлуудыг шийдвэрлэх шаардлагатай юм.

Хар сүүлт зээрийн популяцийн өсөлт нь Монголын биологийн олон янз байдлын хамгааллын салбарт гарсан чухал ахиц дэвшил юм. Энэ амжилтыг бататгаж, цаашид улам бэхжүүлэхийн тулд байгаль хамгаалагчид, судлаачид, орон нутгийн иргэд хамтран ажиллаж, шинэлэг арга хэмжээнүүдийг хэрэгжүүлсээр байна. Ингэснээр хар сүүлт зээр болон бусад зэрлэг амьтдын ирээдүйг баталгаатай болгох боломжтой юм.

Алтайн Янгир Ямааны Тоо Толгой Нэмэгдэж Буй нь

Биологийн олон янз байдлын сэргэлт: Устсан амьтад байгальд эргэн ирэв

Монгол орны уулархаг бүс нутгийн онцгой төлөөлөгч болох Алтайн янгир ямаа сүүлийн жилүүдэд тоо толгойгоороо эрс нэмэгдэж, байгаль хамгаалагчдын анхаарлыг татаж байна. Энэхүү үнэт зүйлтэй амьтны популяцийн өсөлт нь байгаль хамгааллын үр дүнтэй арга хэмжээний амжилттай жишээ болж байна.

1990-ээд оны эхэн үед Алтайн янгир ямааны тоо толгой эрс буурч, зарим газар нутагт бүр устах аюулд хүрсэн байв. Хууль бус ан агнуур, байгалийн амьдрах орчны доройтол зэрэг хүчин зүйлүүд энэхүү үнэт амьтны тоо толгойд сөргөөр нөлөөлж байлаа. Гэвч сүүлийн 15 жилийн хугацаанд хэрэгжүүлсэн хамгааллын арга хэмжээний үр дүнд янгир ямааны популяци тогтвортой өсөж эхэлсэн юм.

Тухайлбал, Монгол улсын Засгийн газраас хэрэгжүүлсэн хууль эрх зүйн зохицуулалт, тусгай хамгаалалттай газар нутгийн сүлжээг өргөжүүлэх бодлого нь чухал үүрэг гүйцэтгэсэн. Үүний зэрэгцээ орон нутгийн иргэд, байгаль хамгаалагчид, судлаачдын хамтын ажиллагаа амжилтын үндэс болсон билээ.

Одоогийн байдлаар Монгол Алтайн нурууны дагуу янгир ямааны тоо толгой 20,000 гаруй болж өссөн нь 1990-ээд оны үетэй харьцуулахад 3 дахин их үзүүлэлт юм. Энэ нь зөвхөн тоон өсөлт төдийгүй, тэдгээрийн амьдрах орчны чанар сайжирч, генетикийн олон янз байдал нэмэгдсэнийг харуулж байна.

Янгир ямааны тоо толгойн өсөлт нь тухайн бүс нутгийн экосистемд эерэг нөлөө үзүүлж байна. Тэд цас зөөж, ургамлын үрийг тараах замаар байгалийн тэнцвэрт байдлыг хадгалахад чухал үүрэг гүйцэтгэдэг. Мөн цоохор ирвэс зэрэг махчин амьтдын гол тэжээлийн эх үүсвэр болдог учраас хүнсний хэлхээний чухал хэсэг юм.

Гэвч энэхүү амжилтыг бататгахын тулд цаашид ч тогтвортой хамгааллын арга хэмжээг үргэлжлүүлэх шаардлагатай байна. Уур амьсгалын өөрчлөлт, хүний үйл ажиллагааны нөлөө зэрэг шинэ сорилтууд янгир ямааны популяцид заналхийлсээр байна. Иймд байгаль хамгааллын арга хэмжээг улам боловсронгуй болгох, орон нутгийн иргэдийн оролцоог нэмэгдүүлэх, судалгаа шинжилгээний ажлыг өргөжүүлэх зэрэг олон талт арга хэмжээг авах нь зүйтэй юм.

Алтайн янгир ямааны тоо толгойн өсөлт нь Монгол орны байгаль хамгааллын бодлогын амжилттай жишээ болохын зэрэгцээ бусад устаж буй амьтдыг хамгаалах, сэргээн нутагшуулах ажилд чухал туршлага болж байна.